- توضیحات
- نوشته شده توسط Super User
نهمین جلسه از کرسی‌های آزاداندیشی مجمع هماهنگی پیروان امام و رهبری استان قم با موضوع تبیین بیانیه گام دوم مقام معظم رهبری روز گذشته، شنبه ۲۳ شهریور، در دانشگاه طلوع مهر قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام‌والمسلمین مهاجرنیا، استاد و پژوهشگر مسائل سیاسی، در این نشست که با موضوع «تبیین بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» برگزار شد، با اشاره به مبنای ارادی و تشکیکی اخلاق به نقش بنیادی آن در جهت‌دهی به ارزش‌های انقلاب اسلامی و مشروعیت‌بخشی به مقامات در جمهوری اسلامی، گفت: بر اساس بیانیه، طهارت اقتصادی شرط مشروعیت همه مقامات و مسئولیت‌هاست. یعنی اگر این شرط رعایت نشود، تصدی مسئولیت نامشروع و خلاف شرع می‌شود.
وی در ادامه بحث از مبانی عقلی، فطری وتجربی بیانیه گام دوم بیان کرد: از بحث‌های خیلی مهم در بیانیه، توجه به اخلاق و مبانی آن است. مقام معظم رهبری در بیانیه از چهار منظر به اخلاق توجه کرده‌اند: اخلاق را هم جزء مفاهیم اساسی انقلاب اسلامی و هم جزء دستاوردهای مهم آن دانسته‌اند. هم ریشه و مبنای اخلاق را در فطرت ثابت، دائمی، تکوینی، ذاتی و جاودانه انسانی می‌دانند و هم با نگاه بنیادی به اخلاق، آن را جزء مبانی ارزش‌های اساسی انقلاب اسلامی معرفی می‌کنند.
این پژوهشگر مسائل سیاسی با بیان این‌که در بیانیه، «اخلاق به معنای رعایت فضیلت‌هایی، چون خیرخواهی، گذشت، کمک به نیازمندان، راستگویی، شجاعت، تواضع، اعتماد به نفس و دیگر خُلقیات نیکوست»، گفت: این تعریف ارزش‌محور در چارچوب پارادایم فضیلت‌گرایی در مقابل دو چارچوب « طبیعت‌گرایی» و« قراردادگرایی» است که تعریف‌های خاصی از اخلاق دارند.
مهاجرنیا با بیان این‌که اخلاق اسلامی از قواعد و ضوابط پیشینیِ وحی، فطرت و ضروریات بدیهی عقل انسانی سرچشمه می‌گیرد و لزوماً تابع قرارداد پسینی اجتماعی نیست، گفت: رهاورد انقلاب اسلامی آن است که با نادیده گرفتن اخلاق ماکیاولیستی حاکم بر جهان، چهل سال به صورت نسبی، اخلاق و معنویت الهی را به عنوان مهم‌ترین شعار خود برگزیده است.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه به پنج نوع مبانی اخلاقی در بیانیه گام دوم اشاره کرد و ادامه داد: مبنای اول نقش مشروعیت‌سازی اخلاق در انقلاب اسلامی است. در بیانیه «فساد اخلاقی به مثابه توده چرکین کشورها و نظام ها تلقی شده است که اگر در بدنه حکومت‌ها عارض شود، زلزله ویرانگر و ضربه‌زننده به مشروعیّت آنهاست و این برای نظامی چون جمهوری اسلامی که نیازمند مشروعیتی فراتر از مشروعیت‌های مرسوم و مبنایی‌تر از مقبولیت اجتماعی است، بسیار جدی‌تر و بنیانی‌تر از دیگر نظام‌هاست». در قسمتی از بیانیه از اخلاق در حوزه اقتصاد با عنوان جالب و جذاب «طهارت اقتصادی» تعبیر شده است و تصریح می‌کنند که «همه باید بدانند که طهارت اقتصادی شرط مشروعیت همه مقامات حکومت جمهوری اسلامی است». معنای این سخن آن است که هیچ نوع ناپاکی اقتصادی همانند اختلاس و دزدی، نجومی‌بگیری، رانت و رشوه از مسئولان در جمهوری اسلامی پذیرفته نیست. وقتی می‌فرماید: «طهارت اقتصادی شرط مشروعیت» است، یعنی اگر این شرط رعایت نشود، تصدی مسئولیت نامشروع و خلاف شرع می‌شود.
وی با تأکید بر این عبارت بیانیه که می‌گوید: « معنویت و اخلاق، جهت‌دهنده همه حرکت‌ها و فعالیت‌های فردی و اجتماعی و نیاز اصلی جامعه است؛ بودن آنها، محیط زندگی را حتی با کمبودهای مادی، بهشت می‌سازد و نبودن آن حتی با برخورداری مادی، جهنم می‌آفریند»، اظهار کرد: این عبارت را باید به عنوان نقش مبنایی اخلاق در جهت‌دهندگی و حرکت رو به تکامل انقلاب اسلامی معرفی کرد.
مهاجرنیا گفت: مقام معظم رهبری در بیانیه به مبنای ارادی و انتخابی اخلاق و اکراه‌ناپذیری آن در انقلاب تصریح کرده‌اند که «حکومت‌ها نمی‌توانند اخلاق و معنویت را با قدرت قاهره ایجاد کنند»، اما در عین حال موظف‌اند هم خود منش و رفتار اخلاقی و معنوی داشته باشند و هم زمینه را برای رواج آن در جامعه فراهم کنند و با کانون‌های ضد معنویت و اخلاق، به شیوه معقول مقابله کنند.
وی در ادامه به این نکته مبنایی اشاره کرد که مفاهیم بنیادی اخلاق چون ریشه در فطرت دارند، به لحاظ نظری مطلق‌اند اما در مقام عمل، به صورت نسبی و ذومراتبی هستند. همان طوری که در بیانیه در مورد عدالت می‌گوید: «عدالت در صدر هدف‌های اولیه همه بعثت‌های الهی است و در جمهوری اسلامی ... به صورت نسبی، همه جا و همه وقت ممکن و فریضه‌ای بر عهده همه به ویژه حاکمان و قدرتمندان است».
مهاجرنیا در پایان با اشاره به محور دیگری از بیانیه به تفاوت گفتمانی مبانی اخلاق اسلامی با اخلاق غربی پرداخت و مبانی اخلاقی «عزت، حکمت، و مصلحت» را در نقطه مقابل شیوه‌های ضد اخلاقی غرب، که بر پایه فریبکاری، خدعه و دروغ استوار است، دانست.
